ΟΞΕΙΑ ΒΡΟΓΧΙΤΙΔΑ

Η βρογχίτιδα χαρακτηρίζεται από φλεγμονή των βρόγχων των διόδων δηλαδή του αέρα που εκτείνονται από την τραχεία στους μικρούς αεραγωγούς και τις κυψελίδες. Είναι μια από τις πιο συχνές παθήσεις  για τις οποίες οι ασθενείς αναζητούν ιατρική περίθαλψη.

Κλινική εικόνα

Πρέπει να ληφθεί ένα πλήρες ιστορικό, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με την έκθεση σε τοξικές ουσίες και το κάπνισμα.

Τα συμπτώματα της βρογχίτιδας περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

Βήχας (το πιο συχνά παρατηρούμενο σύμπτωμα)

Παραγωγή πτυέλων (διαυγές, κίτρινο, πράσινο ή ακόμη και αιματηρό)

Πυρετός (σχετικά ασυνήθιστος · σε συνδυασμό με βήχα, υποδηλώνει γρίπη ή πνευμονία)

Ναυτία, έμετος και διάρροια (σπάνια)

Γενική αδιαθεσία και πόνος στο στήθος (σε σοβαρές περιπτώσεις)

Δύσπνοια και κυάνωση (εμφανίζονται μόνο με υποκείμενη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια [ΧΑΠ] ή άλλη κατάσταση που επηρεάζει τη λειτουργία των πνευμόνων)

Πονόλαιμος

Καταρροή ή βουλωμένη μύτη

Πονοκέφαλο

Μυαλγίες/ Αρθραλγίες

Κόπωση

Κλινική εξέταση

Τα ευρήματα της φυσικής εξέτασης στην οξεία βρογχίτιδα είναι ποικίλα και μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

Συρρίτοντες και ρεγχάζοντες ήχοι αλλά και χρήση βοηθητικών μυών (σε σοβαρές περιπτώσεις)

Επιπεφυκίτιδα, αδενοπάθεια και ρινόρροια (υποδηλώνουν αδενοϊική λοίμωξη)

Την βρογχίτιδα μπορούμε να την υποψιαστούμε σε ασθενείς που παρουσιάζουν οξεία αναπνευστική λοίμωξη με βήχα. Ωστόσο, επειδή πολλές πιο σοβαρές ασθένειες του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος προκαλούν βήχα, η βρογχίτιδα πρέπει να θεωρηθεί διάγνωση αποκλεισμού.

 Πιθανός κλινικοεργαστηριακός έλεγχος 

Γενική αίματος

Επίπεδα προκαλσιτονίνης (για διάκριση βακτηριακών από μη βακτηριακές λοιμώξεις)

Ακτινογραφία θώρακος (εάν ο ασθενής είναι ηλικιωμένος ή φυσικά ευρήματα υποδηλώνουν πνευμονία)   

Σπιρομέτρηση

Καλλιέργεια πτυέλων (εάν ο βήχας είναι επίμονος)

Καλλιέργεια αίματος (εάν υπάρχει υποψία βακτηριακής επιμόλυνσης)

Βρογχοσκόπηση (για τον αποκλεισμό αναρρόφησης ξένου σώματος, φυματίωσης, όγκων και άλλων χρόνιων παθήσεων)

Τεστ γρίπης

Λαρυγγοσκόπηση (για την εξαίρεση της επιγλωττίτιδας)

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Η θεραπεία επικεντρώνεται γενικά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Οι πιθανές θεραπευτικές επιλογές έχουν ως παρακάτω: 

Εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά (π.χ. βρωμιούχο ιπρατρόπιο,μακράς δράσης βήτα-αγωνιστής συν ένα εισπνεόμενο κορτικοστεροειδές κοκ)  

Κεντρικά κατασταλτικά βήχα (π.χ. κωδεΐνη και δεξτρομεθορφάνη)  

Αντιβηχικά / αποχρεμπτικά (π.χ. Ν ακετυλοκυστεινη κ.α.)  

Μεταξύ των κατά τα άλλα υγιών ατόμων, τα αντιβιοτικά δεν έχουν δείξει σταθερό όφελος στην οξεία βρογχίτιδα. Έχουν γίνει οι ακόλουθες συστάσεις σχετικά με τη θεραπεία της οξείας βρογχίτιδας με αντιβιοτικά:

Η οξεία βρογχίτιδα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά εκτός αν υπάρχει συννοσηρότητα

Συνιστάται αντιβιοτική θεραπεία σε ηλικιωμένους (> 65 ετών) ασθενείς με οξύ βήχα εάν είχαν νοσηλευτεί τον τελευταίο χρόνο, έχουν σακχαρώδη διαβήτη ή συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ή λαμβάνουν στεροειδή.

Συνιστάται αντιβιοτική θεραπεία σε ασθενείς με παρόξυνση χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας

Τέλος απαραίτητο είναι να τονιστεί η σημασία του αντιγριπικού εμβολιασμού οποίος και  μπορεί να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος και, στη συνέχεια, να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης οξείας βακτηριακής βρογχίτιδας.

ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ

Πνευμονία είναι μια συνήθως σοβαρή λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος. Η πνευμονία είναι φλεγμονή των ιστών του πνεύμονα. Συνήθως είναι αποτέλεσμα λοίμωξης, μικροβιακής ή/και ιογενούς. Τείνει να είναι πιο δριμεία στα συμπτώματα της από την απλή βρογχίτιδα. Όταν εμφανίζεται σε συνδυασμό με βρογχίτιδα ονομάζεται βρογχοπνευμονία. Συνήθως απαιτείται αντιβιοτική αγωγή. Αν αφορά έναν κατά τα άλλα υγιή ασθενή, πιο πιθανή εξέλιξη είναι η πλήρης ίαση. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή.

Οι πιο συχνές αιτίες πνευμονίας περιορίζονται σε 3-4 συχνά συναντόμενα παθογόνα μικρόβια. Μια σειρά άλλων μικροβίων, τα ονομαζόμενα άτυπα, οφείλονται για ένα μικρότερο, αλλά σημαντικό ποσοστό πνευμονιών. Τέλος, άλλα μικρόβια όπως μύκητες, πρωτόζωα ή παράσιτα είναι σπάνια αίτια πνευμονίας. Μη-λοιμώδους αιτιολογίας πνευμονία μπορεί να εμφανιστεί μετά από εισπνοή κάποιων δηλητηριωδών ή καυστικών χημικών ουσιών.

Πώς εμφανίζεται η πνευμονία;

Η πνευμονία είναι το αποτέλεσμα της εισπνοής βακτηρίων, ιών ή άλλων μικροβίων. Σε έναν υγιή οργανισμό, η εισπνοή ενός μικρού αριθμού μικροβίων δεν έχει σημασία. Συνήθως παγιδεύονται στο σάλιο και εξοντώνονται από το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. Καμιά φορά όμως τα παθογόνα μικρόβια καταφέρνουν να εγκατασταθούν και να πολλαπλασιασθούν, προκαλώντας λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί σε άτομα με ήδη επιβαρυμένη γενική κατάσταση υγείας. Ευεπίφοροι σε λοιμώξεις του αναπνευστικού είναι άτομα καχεκτικά, προχωρημένης ηλικίας, με προϋπάρχουσα νόσο του αναπνευστικού ή χαμηλή ανοσολογική επάρκεια. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν  ασθενείς με χρόνια κατάχρηση αλκοόλ, σακχαρώδη διαβήτη, σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (AIDS), ή άλλες σοβαρές παθήσεις. Ωστόσο, δεν αποκλείεται και υγιή άτομα να εκδηλώσουν πνευμονία.

Πόσο σοβαρή είναι η πνευμονία;

Σε προηγουμένως υγιή άτομα, με την κατάλληλη θεραπεία, το πιθανότερο είναι η πλήρης ίαση. Ωστόσο κάποια μικρόβια και ιοί είναι πιο επικίνδυνοι από άλλα. Μπορεί να απαιτηθεί ακόμα και εισαγωγή σε νοσοκομείο για νοσηλεία. Σποραδικά συμβαίνει ακόμα και υγιή, νέα άτομα να πεθάνουν από σοβαρής μορφής πνευμονία, παρά την μέγιστη ιατρική φροντίδα. Ασθενείς όμως με κακή κατάσταση υγείας, τείνουν να εκδηλώνουν πιο βαριά κλινική εικόνα πνευμονίας, και αυτή είναι μια συνήθης αιτία θανάτου ασθενών ήδη επιβαρυμένων, πχ με σοβαρή αναπνευστική ή καρδιακή ανεπάρκεια ή τελικού σταδίου καρκίνο.

Ποιά είναι τα συμπτώματα της πνευμονίας;

Τα τυπικά συμπτώματα της πνευμονίας είναι ο βήχας (συχνά με συνοδό απόχρεμψη-φλέματα), ο πυρετός, ιδρώτες, ρίγη, ανορεξία και γενικότερη αδιαθεσία. Πονοκέφαλοι, μυαλγίες και αρθραλγίες είναι επίσης συχνοί. Η απόχρεμψη μπορεί να είναι δύσοσμη, πράσινου ή κίτρινου χρώματος και καμιά φορά με πρόσμιξη αίματος. Δύσπνοια, ταχεία και ρηχή αναπνοή και αδυναμία βαθιάς ανάσας μπορεί να παρατηρηθεί. Αν η λοίμωξη επεκταθεί και στον υπεζωκότα (την μεμβράνη που χωρίζει τον πνεύμονα από το θωρακικό τοίχωμα), μπορεί να εμφανισθεί έντονος, διαξιφιστικός πόνος στα πλευρά.

Ποια είναι η θεραπεία της πνευμονίας;

Η πνευμονία αντιμετωπίζεται στις περισσότερες περιπτώσεις κατ’οίκον. Αν ο ασθενής είναι κατά τα άλλα υγιής και η πνευμονία δεν είναι απειλητική, μπορεί να θεραπευθεί με νοσηλεία κατ’οίκον και την χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής από του στόματος. Αν τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν, απαιτείται νέα επίσκεψη στον ιατρό. Μαζί με την συνταγογραφούμενη από τον θεράποντα ιατρό αντιβιοτική αγωγή, κρίσιμης σημασίας είναι καλή ενυδάτωση του οργανισμού με την κατανάλωση επαρκούς ποσότητας υγρών. Τα αντιφλεγμονώδη αντιπυρετικά φάρμακα μπορούν να ελαττώσουν την δυσφορία από τα συμπτώματα της πνευμονίας.

Σε ασθενείς με επηρεασμένη υγεία, ή σε εμφάνιση σοβαρών συμπτωμάτων, ή σε περιπτώσεις που ο ιατρός υποπτεύεται κάποιο πιο επικίνδυνο παθογόνο μικρόβιο, απαιτείται η νοσηλεία σε νοσοκομείο. Εκεί δίδεται ενδοφλέβια αντιβιοτική αγωγή, εφόσον απαιτείται, και γίνονται πιο ενδελεχείς εξετάσεις ταυτοποίησης του υπεύθυνου παθογόνου, με καλλιέργειες αίματος και πτυέλων και απεικονιστικές εξετάσεις. Έτσι βελτιστοποιείται η επιλογή του καταλληλότερου αντιβιοτικού σχήματος. Σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται και συνοδός χορήγηση συμπληρωματικού οξυγόνου, ενώ ακόμα σοβαρότερες περιπτώσεις καταλήγουν στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.

Μπορεί να προληφθεί η πνευμονία;

Σε ασθενείς προχωρημένης ηλικίας ή σε σοβαρές άλλες παθήσεις συνιστάται ο εμβολιασμός εναντίον του πνευμονιοκόκκου και ο ετήσιος εμβολιασμός εναντίον της εποχικής γρίπης. Επίσης, η διακοπή καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης λοιμώξεων του αναπνευστικού. Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν στα αρχεία του EuropeanLungFoundation, (ELF στα ελληνικά) και της AmericanThoracicSociety (ATS, στα αγγλικά) που ακολουθούν.

Κοινό κρυολόγημα – Γρίπη

Το κοινό κρυολόγημα ή η γρίπη αποτελούν τις συχνότερες λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος.
Ενώ στην ουσία είναι  διαφορετικές παθήσεις, πολύ  συχνά αναφέρονται από τον  κόσμο  και οι δύο ως γρίπη.

Οι διαφορές τους είναι οι εξής

Το κοινό κρυολόγημα οφείλεται σε πάνω από 150 ιούς ενώ η γρίπη οφείλεται στους  ιούς Α και Β

Το κοινό κρυολόγημα εμφανίζεται σαν μικροεπιδημία τους χειμερινούς μήνες, ενώ η γρίπη σαν σποραδικά κρούσματα και μπορεί να προσβάλει πολύ μεγάλο τμήμα του γενικού πληθυσμού (κάθε 10-15 έτη με τη μορφή πανδημίας)

Στο κοινό κρυολόγημα τα συμπτώματα είναι πιο ήπιας έναρξης με πονόλαιμο, ρινική συμφόρηση, καταρροή και βήχα ενώ στην γρίπη τα συμπτώματα έχουν οξεία έναρξη με απότομη εισβολή πυρετού, πονοκεφάλου, μυαλγιών που συνοδεύονται από πονόλαιμο και βήχα

• Θεραπεία

Είναι συνήθως παθήσεις αυτοπεριοριζόμενες και με καλοήθη συμπεριφορά, κυρίως η γρίπη όμως, μπορεί να εμφανίσει επιπλοκές όπως η βρογχίτιδα και η πνευμονία που χρειάζονται ειδική αγωγή.

Τέλος να αναφερθεί ότι για τις ευπαθείς ομάδες η πρόληψη γίνεται με  το αντιγριπικό εμβόλιο